1.1 Interne opdrachtvorming
Het borgen van duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit begint met een expliciete en concrete opdracht van het waterschap c.q. de opdrachtgever aan het project. Het belang van duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit ontstijgt de sfeer van vrijblijvendheid en invulling vanuit persoonlijke ambities.
In een gestructureerde professionele aanpak horen concrete opdrachten die ingepast worden in de opdracht voor tijd, geld, kwaliteit en beheersing van risico’s. Bij verschillende dijkprojecten is gebleken dat een heldere interne opdracht vanuit het waterschap en een duidelijke verantwoordelijkheidsverdeling binnen het IPM-team succesfactoren zijn voor het behalen van duurzaamheidsdoelen en een goede ruimtelijke inpassing.
- Rekenmachine kengetallen - HWBP 2025In deze rekenmachine kun je zelf kengetallen genereren over materieelinzet én MKI- en CO2-waardes. Hiervoor vul je de totale lengte van het dijkversterkingsproject in en deel je deze op in bouwstenen. De kengetallen maken het mogelijk om in een vroeg stadium van de verkenning een referentie te bepalen en bijbehorende doelstellingen.
- Inpassing in de leefomgeving en subsidiabiliteit - HWBP 2024Vanuit het HWBP is subsidie beschikbaar voor het hoogwaterveiligheidsdoel, inclusief de benodigde inpassing. Deze pagina van het HWBP geeft hier een toelichting op.
- AmbitiewebBij de startfase vul je het Ambitieweb in en bepaal je wat je wilt bereiken in het project ten aanzien van duurzaamheid. Zo geef je kaders mee aan het te vormen projectteam voor het behalen van specifieke doelen.
- Positionpaper Biodiversiteit - UVW 2020Standpunt van de Unie van Waterchappen ten aanzien van biodiversiteit en de rol die waterschappen op zich nemen om te zorgen voor robuustere natuur in Nederland. Dit is van belang bij het bepalen van de opgave en de scope van een dijkversterkingsproject.
- Routekaart schoon en emissieloos bouwen - SEBDeze website bundelt informatie op het gebied van Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB). De routekaart helpt de bouwsector verder op weg richting 2030, wanneer duurzaam bouwen de norm is. Ook helpt de website om een overzicht te krijgen van de mogelijkheden voor CO2-emissiereductie en om de eigen opdracht scherp te krijgen.
- Strategie Duurzaam opdrachtgeverschap waterschappen 2021-2030 - UVW 2021De strategie van de Unie van Waterschappen beschrijft de route om de ambities en doelstellingen voor 2030 te behalen ten aanzien van verschillende duurzaamheidsakkoorden. Het is van belang om het beleid van de UVW te spiegelen met de vastgestelde scope en ambities van het project, en met de uitvraag aan de markt.
- Strategie klimaatneutrale en circulaire infrastructuur - Duurzame InfraWebsite over klimaatneutrale en circulaire infrastructuur. Er zijn transitiepaden ontwikkeld met daarin de meest realistische route naar klimaatneutraliteit in 2030. Dit maakt het beleid inzichtelijk waardoor de maatschappelijke opgave duidelijker wordt.
- Toetsingskader emissieloos bouwen en stikstof - HWBP 2025In deze stap worden de inhoud, scope en randvoorwaarden van de opdracht vastgesteld. Dit document biedt inzicht in financiële en technische mogelijkheden, de eisen voor emissieloos bouwen, en de voorwaarden voor uitvoering en subsidie, zodat een duidelijke interne opdracht kan worden opgesteld.
- Het verhaal van de circulaire waterschappen - Unie van Waterschappen 2021Het Verhaal van de Circulaire Waterschappen wijst de waterschappen de weg naar de duurzaamheidsdoelen in 2050, via 5 ontwikkellijnen waaronder bijvoorbeeld circulair assetmangement, terugwinning van energie en grondstoffen en transitiemanagement.
- Handreiking Gemalen - KCAO 2023Deze praktische handreiking geeft waterschappen handvatten om circulariteits- en klimaatneutraaldoelen mee te nemen voor gemalen. Het document begint bij het identificeren van kansen met het Ambitieweb, kent een objectgerichte aanpak en geeft verschillende goede voorbeelden.
- Doelmatige aanpak stikstof - HWBP 2025Deze pagina biedt informatie en hulpmiddelen voor een effectieve stikstof aanpak. De aanpak stimuleert om stikstofrisico’s vanaf de start integraal te beheren binnen de verkennings- en ontwerpfase. Om zo vertragingen en kosten te beperken.
- Handleiding risicoscan stikstofproblematiek HWBP - HWBP 2025Met de risicoscan en de bijbehorende rekentool, kunnen de risico's van de uitstoot van stikstof voor een dijkversterkingsproject in kaart worden gebracht. Hiermee kan al in de verkennigsfase een aanpak voor de beheersing van de risico's worden opgesteld.
Tools
- Duurzaam Bouwen van beleid naar praktijk - Waterschap Brabantse Delta 2023In dit document is het algehele duurzaamheidsbeleid van het waterschap via ambitiewebben vertaalt naar doelstellingen per type project. Op deze manier weet ieder project wat de doelstellingen zijn en kan de stap Interne opdrachtvorming vlotter doorlopen worden.
- Het verhaal van de rivier - Platform Rivierkennis 2024In een reeks verhalen delen deskundigen hun systeemkennis over de Rijn en de Maas en wordt een overzicht geboden van de belangrijkste opgaven, bezien vanuit de rivier. Daarnaast worden gidsprincipes aangereikt die kunnen helpen bij het formuleren van de opdracht en als leidraad in het ontwerpproces.
- Panorama Maasvallei - Provincie Limburg 2024Het Panorama Maasvallei geeft een streefbeeld voor 2050, met een doorkijk naar 2100. Aanleiding vormde het vervallen van de status rivierbed achter de kering: hoe willen overheden omgaan met deze gebieden? Het document is uiteindelijk vastgesteld door de leden van het Bestuurlijk Platform Maasvallei.
- Stappenplan Borging Ruimtelijke Kwaliteit HWBP - Waterschap Limburg 2022Beknopt document dat per planstap weergeeft wat de gewenste acties en producten vanuit Ruimtelijke Kwaliteit zijn en op welke wijze deze geborgd wordt in de dijkversterkingsprojecten in Limburg.
- Beleidskader Duurzaam doen - Waterschap Drents Overijsselse Delta 2022Het beleidskader van Waterschap Noorderzijlvest is bedoeld als praktische leidraad voor duurzaam werken. Het kader beperkt zich tot circulariteit en de emissie van broeikasgassen en geeft een afwegingskader bij het benutten van kansen.
- Perspectief voor een veilige en natuurlijke Nederlandse Delta - PAGW en HWBP 2024Het perspectief biedt inzicht in hoe de opgaven voor waterveiligheid (HWBP), waterkwaliteit en natuur (PAGW) elkaar kunnen versterken met slimme en doelmatige oplossingen. Dit kan door invulling te geven aan het beleid voor water en bodem sturend én de ecosysteembenadering. Maar ook door in een vroeg stadium mogelijkheden te verkennen op regionaal niveau.
- Heritage based solutions inspiratieboek - RWS 2024Heritage-based solutions zijn oplossingen voor een (klimaat)opgave waarbij cultuurhistorie centraal staat. Vijf concrete projecten illustreren deze aanpak. Een veelvoorkomend misverstand dat wordt aangehaald is dat niks mag worden veranderd aan cultureel erfgoed, terwijl het erfgoed juist kan worden behouden door het opnieuw een functie te geven.
- Erfgoed en waterveiligheid trekken samen op in Well - Waterschap Limburg 2021Korte brochure met daarin informatie over de dijkversterking rondom Well in Limburg, specifiek in relatie tot het thema erfgoed en cultuurhistorie.
- Projectopdracht duurzaamheid HWBP werkwijze 2.0 - Waterschap Rivierenland 2024Deze notitie bevat de projectopdracht voor HWBP-projecten binnen het Waterschap Rivierenland ten aanzien van duurzaamheid. Er zijn concrete eisen ten aanzien van emissies, circulariteit, biodiversiteit en hoe dit te verwerken in contracteisen.
- Veilige Vecht Ruimtelijk kwaliteitskader - WDO Delta 2021In dit ruimtelijk kwaliteitskader worden een aantal hoofduitgangspunten geformuleerd die richting geven aan een goede ruimtelijke inpassing van de watersysteemmaatregelen. Deze zijn uitgewerkt tot leidende principes per landschapstype in het stroomgebied, zoals het aansluiten bij kenmerkende karakteristieken van het zandlandschap. Dit biedt richtlijnen en criteria voor het ontwerp.
- Natuurlijke processen benutten op Schiermonnikoog - HWBP 2020Voor het project Dijk- en duinversterking Schiermonnikoog heeft het waterschap besloten een lange termijn visie te ontwikkelen waarin duurzaamheid, ruimtelijke kwaliteit en innovatie als uitgangspunt centraal staan. Samen met overheden, natuurorganisaties en andere stakeholders hebben zij het streven om natuurlijke processen zoveel mogelijk hun werk te laten doen. Ook zetten zij in op lokaal grondgebruik.
- IJsselmeerdijk met waterveiligheidsnatuur - HWBP 2020Voor project IJsselmeerdijk wordt de waterveiligheidsopgave opgelost doormiddel van een vooroever in plaats van een dijkverhoging. Dit heeft geleid tot een reductie van de milieu-impact (MKI) van 40% ten opzichte van het referentie ontwerp. Daarnaast zijn kansen gecreëerd voor de ontwikkeling van biodiversiteit.
- Circulair Schaduwontwerp Grebbedijk - Waterschap Vallei en Veluwe 2022Het Circulair Schaduwontwerp van de Grebbedijk heeft geleid tot een longlist van circulaire kansen en een shortlist van bouwstenen. Het proces leverde waardevolle inzichten op, met name kwalitatief. De toegepaste sprint-aanpak was effectief. Leerpunt is dat een scherpe afbakening van besluitmomenten nodig is voor integratie in het reguliere ontwerpproces.
- Klimaatneutraal en circulaire waterbouwasftalbeton - Deltares 2023Dit rapport onderzoekt (half-)warm waterbouw asfaltbeton als duurzamer alternatief op dijken. Er zijn drie dijkvakken geanalyseerd en proefstukken gemaakt. Het laat zien hoe een plan kan worden opgesteld om het levensduurmodel te verbeteren.
- Gebiedsgericht werken aan ruimtelijke kwaliteit - RWS 2025Gebiedsgericht werken kent drie typen samenwerking: integrale gebiedsontwikkeling, meervoudige inrichting en inpassing. Het verschil is de mate van samenwerking. Dit document geeft uitleg en voorbeelden van deze manieren van samenwerken bij projecten van Rijkswaterstaat.
- Beleid cultuurhistorie - Waterschap Noorderzijlvest 2020Deze nota beschrijft de koers van het waterschap op het gebied van cultureel erfgoed, met veel aandacht voor gebouwd erfgoed waarvan 79 monumentale objecten in beheer zijn bij het waterschap zelf. Het document maakt duidelijk wat strikt noodzakelijk is en wat het waterschap en haar partners aanvullend kunnen doen voor een waardevolle leefomgeving.